روغن پایه

روغن‌های پایه را می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:

• روغن‌های پایه معدنی: این نوع روغن‌های پایه گروه‌های I و II هستند که از نفت خام به دست می‌آیند و از طریق فرآیند پالایش استخراج می‌شوند.
• روغن‌های پایه مصنوعی: روغن‌های پایه گروه III، نیز از روغن‌های پایه معدنی هستند، اما از طریق روش هیدروکراکینگ تصفیه می‌شوند. در حالی که روغن‌های گروه IV و V، تنها از راه‌های مصنوعی یا شیمیایی تولید می‌شوند.

روغن‌های پایه مختلف اثرات متفاوتی بر عملکرد موتور دارند. استفاده از افزودنی‌ها این تأثیرات را تقویت می‌کند و ویژگی‌های مفید بیشتری را به روغن اضافه می‌کند. مقدار افزودنی‌ها نیز در بخش‌های مختلف متفاوت است.

موسسه نفت آمریکا (API) روغن‌های پایه را به پنج گروه طبقه‌بندی کرده. گروه I، II و III از نفت خام (روغن معدنی)، گروه IV یک روغن کاملاً مصنوعی و گروه V برای تمام روغن‌های پایه است. آنها با سطح اشباع، سطح گوگرد و شاخص ویسکوزیته مشخص می‌شوند.

گروه I

به عنوان روغن‌های اشباع کمتر از 90 درصد، گوگرد بیش از 0.03 درصد و با محدوده شاخص ویسکوزیته 80 تا 120 طبقه‌بندی می‌شوند. این روغن از نفت خام به وجود آمده. در نتیجه ارزان‌ترین روغن‌های پایه موجود را می‌سازند. روغن‌های پایه گروه I  از روش استخراج با حلال به دست می‌آیند. این منجر به یک روغن با مولکول‌های نامنظم شده که باعث افزایش اصطکاک درون روغن می‌شود.

 

گروه II

به صورت بیش از 90 درصد اشباع، کمتر از 0.03 درصد گوگرد و با شاخص ویسکوزیته 80 تا 120 تعریف می‌شوند. اغلب با هیدروکراکینگ ساخته می‌شوند که فرآیند پیچیده‌تری نسبت به پایه گروه I است.  هیدروکراکینگ فرآیندی است که مولکول‌های هیدروکربنی بزرگ را به مولکول‌های کوچکتر تجزیه می‌کند. در نتیجه خواص آنتی اکسیدانی بهتری به آنها می‌دهد. قیمت روغن‌های گروه II نزدیک به روغن‌های گروه I است.

 

گروه III

بیشتر از 90 درصد اشباع، کمتر از 0.03 درصد گوگرد و دارای شاخص ویسکوزیته بالای 120 هستند. این فرآیند طولانی‌تر برای دستیابی به روغن پایه خالص‌تر طراحی شده است. فشار و حرارت بیشتری در طول فرآیند پالایشگاه اعمال می‌شود. یعنی نسبت به روغن‌های گروه I در برابر اکسیداسیون مقاوم‌تر‌اند. همچنین مانند روغن‌های پایه گروه دوم، این روغن‌ها نیز رو به افزایش هستند.

 

گروه IV

روغن‌های پایه گروه IV پلی آلفائولفین‌ها (PAOs) هستند. یعنی همان روغن‌های صنعتی پایه اصلی مصنوعی (سنتتیک) مورد استفاده در روغن‌های صنعتی و خودرویی. این روغن‌های پایه مصنوعی از طریق فرآیندی به نام سنتز توسط انسان ساخته می‌شوند. آنها محدوده دمایی بسیار گسترده‌تری دارند. برای استفاده در شرایط سرد و گرمای بالا عالی هستند. همچنین به طور قابل توجهی قیمت بالاتری از روغن‌های پایه گروه III دارند.

 

گروه V

روغن‌های پایه گروه V به عنوان تمام روغن‌های پایه دیگر طبقه‌بندی می‌شوند. از جمله سیلیکون، استر فسفات، پلی آلکیلن گلیکول (PAG)، پلی‌استر، بیولوب‌ها و غیره. روغن‌های این گروه می‌توانند در دماهای بالاتر استفاده بیشتری داشته باشند. حتی در مقایسه با روغن پایه مصنوعی PAO (سنتتیک)، شوینده‌ای عالی ارائه می‌کنند که به نوبه خود باعث افزایش ساعت‌های استفاده می‌شود. گفتنی است معمولا از روغن‌های گروه V به عنوان روغن پایه استفاده نمی‌شود، بلکه به عنوان یک افزودنی برای روغن‌های پایه دیگر استفاده می‌شود.

لیست روغن های پایه موجود در ایران براساس شاخص گرانروی و در سه گروه اول: